Khám Phá Đam Mê Của Bạn Với Mô Hình GROW: Hướng Dẫn Tìm Kiếm Đam Mê Hệ Thống

Bạn đang tìm kiếm đam mê thực sự trong công việc và cuộc sống? Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn khám phá bản thân thông qua mô hình GROW - một chiếc la bàn định hướng hành động cá nhân. Tìm hiểu cách đặt mục tiêu, đánh giá thực trạng, lựa chọn phương án và biến ý tưởng thành hành động. Bắt đầu hành trình tìm kiếm đam mê của bạn ngay hôm nay!

Làm sao để biết đam mê của mình, cách tìm đam mê: Khám phá bản thân bằng mô hình GROW – Chiếc la bàn định hướng hành động cá nhân

Có bao giờ bạn tự hỏi tại sao mỗi sáng thức dậy lại cảm thấy thiếu động lực? Bạn hoang mang giữa vô vàn lựa chọn nghề nghiệp, sở thích, hoài bão, để rồi lạc lối trong chính hành trình trưởng thành của mình? Những câu hỏi “Tôi yêu thích điều gì?”, “Đâu là công việc khiến tôi hạnh phúc?” vẫn luôn lặp đi lặp lại nhưng chưa bao giờ có lời đáp thỏa đáng. Trong bối cảnh đó, mô hình GROW (Goal – Reality – Options – Will) xuất hiện như một công cụ định hướng hành động cá nhân vô cùng mạnh mẽ, vừa đóng vai trò như kỹ năng sống tự huấn luyện bản thân, vừa là chiếc la bàn dẫn lối ta tiến gần hơn đến đam mê đích thực. Bài viết này sẽ dẫn dắt bạn qua hành trình khám phá “làm sao để biết đam mê của mình, cách tìm đam mê” bằng việc áp dụng GROW một cách hệ thống, thực tế và dễ triển khai trong đời sống hàng ngày.

1. Vì sao việc tìm ra đam mê lại quan trọng đến thế?

Đam mê không đơn thuần là cảm xúc nhất thời, mà là nguồn năng lượng nội tại bền bỉ nuôi dưỡng động lực làm việc, học tập, cống hiến. Khi ta sống đúng đam mê, cơ thể tiết ra dopamine giúp cảm giác hạnh phúc tăng cao, hiệu suất sáng tạo và năng suất lao động được cải thiện, đồng thời giảm thiểu stress. Ở cấp độ vĩ mô, xã hội vốn vận hành nhờ những cá nhân biết mình muốn gì và kiên trì theo đuổi, từ Steve Jobs phát triển Apple, Elon Musk chinh phục vũ trụ, đến những giáo viên vùng cao thầm lặng gieo tri thức. Đam mê, suy cho cùng, không chỉ là “từ khóa” của thành công; đó còn là nền tảng để ta trân trọng chính mình.

Nhưng không phải ai cũng sớm phát hiện đam mê. Có người lầm tưởng sở thích tạm thời là đam mê rồi bỏ ngang khi gặp trở ngại; có người gồng mình làm điều không yêu chỉ vì “an toàn”; có người loay hoay thử hết hoạt động này đến nghề khác vẫn chưa rung động. Để chấm dứt vòng luẩn quẩn ấy, bạn cần một phương pháp cụ thể, có lộ trình rõ ràng. Và GROW chính là cầu nối.

2. Giải phẫu bốn bước của mô hình GROW – Công thức cốt lõi cho kỹ năng sống tự huấn luyện

GROW ra đời cuối thập niên 1980, được Sir John Whitmore và đồng sự phát triển trong lĩnh vực huấn luyện (coaching). Mặc dù tên gọi ngắn gọn, mô hình chứa đựng triết lý sâu sắc: muốn “grow” (phát triển) phải đi qua bốn trạm dừng Goal, Reality, Options, Will.

2.1 G – Goal (Mục tiêu)

Đây là giai đoạn thiết lập đích đến. Câu hỏi cốt lõi:

• Tôi muốn đạt điều gì cụ thể?
• Khi nào hoàn thành?
• Kết quả trông ra sao và tác động thế nào đến cuộc sống?

Lưu ý:

• Mục tiêu phải S.M.A.R.T (cụ thể, đo lường được, khả thi, thực tế, giới hạn thời gian).
• Hãy phân biệt mục tiêu trung hạn và dài hạn để không bị “choáng” bởi tầm nhìn quá lớn.

2.2 R – Reality (Thực trạng)

Ta nhìn thẳng vào vị trí hiện tại, xác định khoảng cách giữa ước mơ và thực tế. Câu hỏi cốt lõi:

• Tình hình hiện nay của tôi ra sao?
• Những nguồn lực, kỹ năng, kiến thức đang sở hữu?
• Rào cản chính là gì? Vì sao trước giờ tôi chưa đạt mục tiêu?

Lưu ý:

• Trung thực tuyệt đối; đừng “tô hồng” hay “bôi đen” bản thân.
• Thu thập số liệu (thời gian, tiền bạc, kết quả trước kia) để đánh giá thực trạng khách quan.

2.3 O – Options (Lựa chọn)

Giai đoạn não phải bùng nổ ý tưởng. Bạn brainstorm mọi khả năng dù nhỏ nhất. Câu hỏi cốt lõi:

• Có những cách nào giúp tôi tiến gần mục tiêu?
• Ai, tài nguyên gì, khóa học nào hỗ trợ?
• Chiến lược A, B, C – đâu ưu, nhược điểm?

Lưu ý:

• Tạm ngừng phán xét khi liệt kê ý tưởng, tránh “giết chết” lựa chọn mới mẻ.
• Kết hợp kỹ thuật SCAMPER (Thay thế, Kết hợp, Thích nghi, Sửa đổi, Phục vụ mục đích khác, Loại bỏ, Đảo ngược) để đa dạng góc nhìn.

2.4 W – Will (Ý chí hành động)

Ý tưởng nhiều đến mấy, nếu không biến thành hành động, sẽ mãi nằm trên giấy. Câu hỏi cốt lõi:

• Tôi cam kết bước nào đầu tiên? Thời hạn cụ thể?
• Ai theo dõi, nhắc nhở tôi? (accountability partner)
• Thước đo thành công là gì?

Lưu ý:

• Chia nhỏ nhiệm vụ để vượt “lực cản khởi động”.
• Hãy lập lịch (calendar blocking) và gắn hành vi mới vào hành vi cũ (habit stacking) nhằm duy trì đều đặn.

3. Ứng dụng GROW vào bài toán “mất tập trung khi học” – minh họa thực chiến

Nhiều sinh viên, nhân viên văn phòng quyết tâm nâng cao chuyên môn nhưng cứ mở sách được 15 phút là cầm điện thoại lướt mạng. Hãy xem GROW giải cứu họ ra sao:

Goal: “Hoàn thành 2 chương giáo trình Kinh tế Vĩ mô trong 1 tuần, mỗi ngày dành 90 phút học tập trung, không dùng mạng xã hội.”

Reality: Hiện tại, tôi chỉ học trung bình 20 phút/ngày, dễ xao nhãng bởi thông báo Facebook, không có không gian học cố định. Nội dung chương 1 đã đọc 30%, chương 2 chưa bắt đầu.

Options:

• Kỹ thuật Pomodoro 25-5 (25 phút học, 5 phút nghỉ) để tránh mệt mỏi.
• Sử dụng ứng dụng chặn mạng xã hội (Forest, Freedom) trong khung giờ học.
• Rủ bạn cùng học trên Zoom, bật cam để tạo áp lực nhẹ.
• Chuyển đến thư viện thay vì học trong phòng ngủ.

Will:

• Bắt đầu từ ngày mai, 20h-21h30, thi hành Pomodoro.
• Cài app Forest chặn FB, TikTok trong khung giờ 20h-21h30.
• Check-in với bạn Nam, người sẽ hỏi tiến độ vào 22h.
• Sau 1 tuần, tự thưởng buổi xem phim nếu hoàn thành.

Nhờ quy trình này, vấn đề “thiếu tập trung” không bị coi như “tật xấu trời sinh” mà trở thành bài toán kỹ thuật, có mục tiêu, có phương án, có đo lường.

4. Vì sao GROW được mệnh danh là mô hình coaching đơn giản mà hiệu quả?

• Ngắn gọn, dễ nhớ: Chỉ bốn chữ cái nhưng bao trùm toàn bộ tiến trình coaching.
• Linh hoạt: Dùng cho cá nhân, đội nhóm, doanh nghiệp; dùng cho quản lý thời gian, phát triển sự nghiệp, thậm chí cải thiện mối quan hệ.
• Khơi dậy tính tự chủ: Người được coach tự tìm lời giải, coach chỉ pha vai trò đặt câu hỏi, giúp họ phát triển tư duy phản biện.
• Đa chứng thực: Hàng triệu huấn luyện viên chuyên nghiệp toàn cầu đang áp dụng, nhiều tập đoàn Fortune 500 dùng GROW cho lãnh đạo tiềm năng.

5. Áp dụng GROW để trả lời câu hỏi “làm sao để biết đam mê của mình, cách tìm đam mê” – lộ trình 90 ngày khám phá

Các bước cụ thể dưới đây mô phỏng hành trình 3 tháng (90 ngày). Bạn có thể điều chỉnh linh hoạt thời gian tùy quỹ lịch cá nhân.

G – Goal: “Trong 90 ngày, xác định rõ 1-2 lĩnh vực khiến tôi thực sự hứng khởi, phù hợp giá trị và thế mạnh cá nhân, từ đó lên kế hoạch theo đuổi lâu dài.”

R – Reality:

• Thói quen hiện tại: Công việc kế toán 3 năm, cảm thấy an toàn nhưng thiếu cảm hứng. Thích nhiếp ảnh, đọc sách, hỗ trợ trẻ nhỏ.
• Điểm mạnh: Tỉ mỉ, nhanh nhạy con số, giao tiếp thân thiện.
• Điểm yếu: Sợ thất bại, chưa giỏi sắp xếp thời gian trải nghiệm mới.
• Nguồn lực: Tiết kiệm 20 triệu, rảnh cuối tuần, quen anh Hoàng làm phóng viên ảnh.

O – Options:

• Đăng ký khóa nhiếp ảnh cơ bản 8 buổi (2 triệu).
• Tham gia CLB đọc sách chia sẻ kỹ năng kể chuyện cho trẻ tại thư viện công cộng.
• Thử viết blog về chủ đề “tài chính cá nhân dễ hiểu” kết hợp kiến thức kế toán + sở thích chia sẻ.
• Trở thành cộng tác viên cho trang tin ảnh du lịch – kết nối anh Hoàng xin cơ hội.
• Trò chuyện với 5 người đang sống bằng nghề sáng tạo (nhiếp ảnh gia, nhà văn, giáo viên mỹ thuật, Youtuber, Designer) để thấu hiểu “ngày thường” của họ.

W – Will:

• Tuần 1: Tham khảo 3 trung tâm, đăng ký khóa học nhiếp ảnh, lịch thứ Bảy.
• Tuần 2: Viết 2 bài blog ngắn chia sẻ mẹo lập kế hoạch chi tiêu, post lên Facebook.
• Tuần 3-4: Mỗi Chủ nhật tham gia CLB đọc sách, ghi nhật ký cảm nhận.
• Tuần 5: Hẹn cà phê anh Hoàng, trình bày mong muốn cộng tác, xin 1 assignment chụp sự kiện nhỏ.
• Tuần 6-12: Tiếp tục chuỗi trải nghiệm, mỗi tuần tự đánh giá “độ vui”, “độ hứng khởi”, “độ thành tựu” trên thang 1-10; so sánh trị số để xem lĩnh vực nào dẫn đầu.
• Ngày 90: Tổng hợp dữ liệu, chốt 1-2 lĩnh vực có chỉ số cao liên tục, lập kế hoạch đào sâu.

6. Một số bí kíp song hành cùng GROW giúp đam mê nảy mầm mạnh mẽ

• Ghi chép nhật ký dòng chảy: Tối trước khi ngủ, viết 5-10 phút về những khoảnh khắc “flow” – khi làm việc quên thời gian. Mẫu số chung của “flow” thường hé lộ đam mê.
• Quy tắc 3E: Explore (Khám phá) – Experience (Trải nghiệm) – Evaluate (Đánh giá). Sau mỗi chu kỳ 3E, dùng GROW điều chỉnh lộ trình.
• C.L.E.A.R: Curious (Tò mò) – Learning (Học hỏi) – Enthusiasm (Nhiệt tình) – Awareness (Nhận thức) – Recognizing (Nhận diện). Đây là kim chỉ nam tinh thần nuôi dưỡng đam mê dài hạn.
• Hệ thống hỗ trợ: Bạn bè, mentor, nhóm cộng đồng cùng chí hướng. Họ tạo accountability, feedback, cơ hội hợp tác.

7. Tháo gỡ 5 lầm tưởng phổ biến về việc tìm đam mê

• Lầm tưởng 1: Đam mê phải “thiêng liêng” ngay từ đầu. Thực tế, 71% chuyên gia sáng tạo chia sẻ họ bắt đầu vì tò mò, đam mê mới hình thành sâu dần.
• Lầm tưởng 2: Một người chỉ có duy nhất một đam mê trọn đời. Nghiên cứu Đại học Stanford cho thấy con người có thể sở hữu “multipotential” – nhiều đam mê ở các giai đoạn khác nhau.
• Lầm tưởng 3: Muốn theo đuổi đam mê phải nghỉ việc ngay. Bạn hoàn toàn có thể áp dụng mô hình “side project” bán thời gian hoặc “ikigai sandwich” – duy trì công việc ổn định để tài trợ đam mê.
• Lầm tưởng 4: Khi tìm thấy đam mê, mọi thứ tự động thuận lợi. Sự thật: Đam mê giúp ta kiên trì hơn, nhưng vẫn cần kỹ năng, kỷ luật và mạng lưới hỗ trợ.
• Lầm tưởng 5: Đam mê ngược lại thực tế thị trường. Thống kê LinkedIn 2023: 65% startup thành công khai sinh từ giao điểm đam mê cá nhân và vấn đề thị trường cần giải quyết, không phải duy ý chí.

8. Chuyện người thật – cảm hứng thật: Từ kỹ sư IT trở thành nghệ sĩ điêu khắc gỗ

Anh Phong, 32 tuổi, tốt nghiệp CNTT, làm lập trình viên 7 năm. Năm 2020, đại dịch buộc anh work-from-home, thời gian rảnh anh tự chạm trổ khung ảnh gỗ. Nhận thấy niềm vui đặc biệt khi “nghe tiếng gỗ reo”, anh dùng GROW:

Goal: “Thử nghiệm nghề điêu khắc gỗ trong 6 tháng, bán 10 sản phẩm thủ công đầu tiên.”

Reality: Chưa có kỹ thuật, chỉ biết vài thao tác cơ bản, tài chính ổn định do vẫn làm IT freelance.

Options: Học nghề tại xưởng gỗ, xem Youtube, tham gia hội chợ thủ công, bán thử trên Shopee.

Will: Mỗi ngày dành 90 phút luyện cắt gọt; tháng thứ 3 tham gia hội chợ; tháng thứ 6 mở gian hàng online.

Kết quả: Sản phẩm bán hết sạch tại hội chợ, anh nhận nhiều đơn đặt hàng, giảm dần lập trình, chuyển nghề hoàn toàn cuối 2021. Câu chuyện khẳng định: GROW + hành động kiên định = cánh cửa đam mê.

9. Khi G và R xây nền nhận thức, O và W biến ý tưởng thành đời thực

Cấu trúc 2+2 của GROW tạo nên “đòn bẩy kép”:

• Goal & Reality giúp ta định nghĩa “điểm A” (hiện tại) và “điểm B” (mong muốn), tựa bản đồ Google Maps cần nhập điểm xuất phát và đích đến.
• Options & Will là tầng động cơ và bánh xe, đẩy chiếc xe tư duy lăn trên hành trình.

Vì thế, đừng sa lầy quá lâu ở G & R mà quên O & W, bởi tri thức chưa biến thành hành vi thì vẫn là ảo tưởng. Ngược lại, hành động thiếu G & R dễ dẫn đến “chạy mà không biết chạy đi đâu”.

10. Hãy biến GROW thành kỹ năng sống suốt đời

GROW không chỉ hỗ trợ bạn trả lời “làm sao để biết đam mê của mình, cách tìm đam mê” mà còn thích ứng mọi thách thức: lập kế hoạch tài chính, cải thiện sức khỏe, phát triển sự nghiệp. Mỗi khi đối diện ngã rẽ mới, hãy rút sổ ra viết bốn tiêu đề G, R, O, W, bạn sẽ thấy tâm trí mình sáng tỏ, việc lớn hóa nhỏ, việc nhỏ hóa dễ.

Để khai thác tối đa sức mạnh GROW, bạn có thể:

• Luyện kỹ năng đặt câu hỏi mở (who, what, when, where, why, how).
• Thường xuyên tự phản hồi (self-feedback) sau mỗi chu kỳ hành động.
• Nhờ người khác coach ngược (reverse coaching) để soi góc khuất.

Ngay bây giờ, hãy dành 15 phút vẽ sơ đồ GROW đầu tiên về lĩnh vực bạn băn khoăn nhất. Có thể là “xây thói quen đọc 30 trang sách/ngày”, “học tiếng Anh giao tiếp trong 6 tháng” hay “chạy 5 km liên tục”. Sự rõ ràng sẽ kích hoạt hormone động lực, khởi động bánh răng hành động.

Tự tin nắm trọn GROW, bạn sẽ biến “đam mê” từ khái niệm mây mù thành chuỗi bước khả thi.

Hành trình tìm kiếm niềm đam mê của bạn bắt đầu từ đây!

Kiến thức là ngọn đuốc khai minh, nhưng hành động mới là bước chân chinh phục đỉnh cao. Nếu bạn muốn nắm vững kỹ năng sống tự huấn luyện bằng GROW, hãy khám phá ngay MODULE 1 của khóa học MELIS do Viện Tâm Lý SunnyCare và Học Viện Mettasoul đồng thực hiện – nơi bạn không chỉ học lý thuyết, mà còn được thực hành, phản biện và cá nhân hóa kế hoạch hành động. Đừng để đam mê chỉ nằm trong trí tưởng tượng, hãy biến nó thành hiện thực bằng những bước đi đo đếm được hôm nay.

---